Wniebowstąpienie Pańskie jest uroczystością obchodzoną obecnie 40. dnia po Wielkanocy lub w niedzielę przypadającą po 40 dniu. W Polsce od 2004 r. na mocy postanowienia Konferencji Episkopatu Polski obchodzi się Wniebowstąpienie Pańskie w niedzielę przed uroczystością Zielonych Świąt. Istotą tej uroczystości jest odejście Chrystusa do Ojca, udział Chrystusowego człowieczeństwa w pełnej chwale Boga Ojca.
Trudno dokładnie określić datę powstania tej uroczystości. Pierwotnie obchodzono ją razem z Zielonymi Świętami. Tak było w Jerozolimie jeszcze pod koniec IV wieku. W dniu Zesłania Ducha Świętego, w godzinach popołudniowych, wierni udawali się na Górę Oliwną, gdzie w kościele zbudowanym na pamiątkę odejścia Jezusa Chrystusa do Ojca czytano fragmenty Pisma Świętego mówiące o Wniebowstąpieniu oraz śpiewano odpowiednie hymny. Inne Kościoły już w połowie IV wieku obchodziły Wniebowstąpienie Pańskie 40. dnia jako osobną uroczystość, i to upowszechniło się w następnym stuleciu tak, że św. Augustyn w kazaniu mówił: „dzień dzisiejszy świętują po całym świecie”. W średniowieczu we Wniebowstąpienie Pańskie zaczęto odprawiać przed Mszą św. uroczystą procesję przypominającą udanie się Chrystusa z Apostołami na Górę Oliwną i triumfalne wejście Zbawiciela do nieba. Na zakończenie procesji podnoszono w górę krzyż lub figurę Zmartwychwstałego na znak wejścia do domu Ojca. Figurę i krzyż paschalny odnoszono do zakrystii, a po odczytaniu Ewangelii gaszono paschał (obecnie pali się on do końca uroczystości Zesłania Ducha Świętego). Po procesji też polewano zgromadzonych wodą na znak, że Bóg zsyła deszcz na dobrych i złych (por. Mt 5, 45). Niekiedy też zrzucano z sufitu kościoła kwiaty dla podkreślenia radości z faktu Wniebowstąpienia.
Z Wniebowstąpieniem Pańskim łączą się tzw. Dni Krzyżowe obchodzone w poniedziałek, wtorek i środę przed tą uroczystością. Są to dni błagalnej modlitwy o urodzaj i zachowanie od klęsk żywiołowych. Obchód Dni Krzyżowych zapoczątkował w Galii ok. roku 470 biskup diecezji Vienne - Mamert, w związku z klęskami nieurodzaju, trzęsienia ziemi i wojny.
Nazwa Dni Krzyżowe wywodzi się stąd, że modlono się wówczas, idąc w procesji z głównego kościoła do innych kościołów, kaplic i krzyży przydrożnych. Od IX wieku śpiewano podczas procesji Litanię do Wszystkich Świętych. W średniowieczu w takich procesjach brali udział także królowie, magnaci, władze danego miasta, lud - wszyscy zazwyczaj w strojach pokutnych. W niektórych miejscowościach poświęcano popiół i posypywano nim uczestniczących w procesji. Obecnie Dni Krzyżowe nazywane są dniami modlitw o dobre urodzaje i za kraje głodujące. Poleca się też organizować procesje błagalne. W poniedziałek poleca się odprawić Mszę św. „w okresie zasiewów”, we wtorek - „o uświęcenie pracy ludzkiej” i we środę - „za głodujących”. W naszej diecezji jedynie w niektórych parafiach wiejskich odprawiane są Dni Krzyżowe.
Dni między Wniebowstąpieniem Pańskim a Zielonymi Świętami są czasem modlitwy o dar Ducha Świętego. Dlatego od piątku przed obecnym Wniebowstąpieniem Pańskim odprawiamy Nowennę do Ducha Świętego poleconą Kościołowi przez papieża Leona XIII w roku 1895 i 1897.

Trzy dni przed Wniebowstapieniem

W trzy kolejne dni poprzedzające uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego (zawsze w czwartek 40 dni po Zmartwychwstaniu, obecnie święto jednak przesunięto na niedzielę dop. zp.) obchodzone są Dni Krzyżowe. Jest to czas modlitw błagalnych o dobre urodzaje, które zapewnią nam dostatek chleba powszedniego. Dni Krzyżowe są rozwinięciem codziennego wołania do miłosiernego Boga: „Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”. Zaprowadzono je w Galii, w obliczu groźby głodu po gwałtownych klęskach żywiołowych, trzęsieniach ziemi i wojnach. Zainicjował je ok. 450 r. św. Mamert, biskup Vienne. Z upływem czasu przeszły do liturgii rzymskiej i upowszechniły się w całym kościele.

Znaczenie modlitw o dobre zbiory

Plenerowe modlitwy błagalne (rogationes) o oddalenie niszczących żywiołów i dobre zbiory znane są więc od starożytności chrześcijańskiej. Już wtedy wędrowano w procesjach na pola uprawne, aby wyprosić u Boga urodzaje. Podczas tych trzech dni, wieczorna liturgia odprawiana jest według specjalnych formularzy, codziennie w innej intencji. W poniedziałek proszono o łaski „w okresie zasiewów”, we wtorek „o uświęcenie pracy ludzkiej”, a w środę „za głodujących”. Msza św. połączona jest z procesją do krzyża misyjnego lub przydrożnego, podczas której śpiewana jest Litania do Wszystkich Świętych. Wierni wędrują w kierunku pól do kolejnych stacji, czyli przydrożnych krzyży i kapliczek, odmawiając modlitwy o błogosławieństwo Boga dla rolników i o dobra pogodę, która zapewni obfite plony. Podczas pielgrzymowania i modlitwy kapłan błogosławi pola i kropi je wodą święconą.

Kiedy modlić się o urodzaje?

W kalendarzu kościelnym to nie jedyne dni modlitwy o urodzaje. Błaganie dobre plony można usłyszeć również: 25 kwietnia, gdy wspomina się św. Marka Ewangelistę (specjalnie modlimy się wtedy o pogodę), także 10 maja we wspomnienie św. Izydora oracza, patrona rolników (obecnie wspomnienie przeniesiono na 15 maja), ale także 19 lub 25 maja, gdy wspomina się św. Urbana I, papieża, patrona rolników.

Procesje w Dni Krzyżowe określane są jako „litaniae minores”, czyli litanie mniejsze, tak procesja w dniu św. Marka, zyskała nazwę „litaniae maiore”, czyli litanii większej. 

Dni Krzyżowe niekorzystne do siewów

Na koniec dodajmy, że Dni Krzyżowe zawsze były uznawane w tradycji jako niekorzystne do siewów. I słusznie, bo zazwyczaj przypadają one przed nowiem w kwadrze uprawy. 

O dniach krzyżowych w Eko Poradniku Księżycowym 2011

Dni Krzyżowe to wiosenne dni modlitw o urodzaje i za głodujących. Ta szczególna modlitwa w roku liturgicznym ma wyprosić dobre urodzaje i zachować o klęsk żywiołowych. Modlimy się też wtedy za głodujących. Jest ona przypomnieniem, że wszystko co mamy otrzymujemy z ręki Boga. Wszystko jest darem i to darem którym powinniśmy się również umieć podzielić z bardziej potrzebującymi. Modlitwa trwa trzy dni przed świętem Wniebowstąpienia (dawniej zawsze przypadało w czwartek 40 dni po Wielkanocy, obecnie obchodzimy w Polsce to święto w niedzielę). W tym czasie najczęściej organizuje się procesje błagalne do ustawionych na polach krzyży – stąd m.in. ich nazwa. Msze św. odprawia się każdego dnia w innej intencji: poniedziałek – o dobry plon z tegorocznych zasiewów, wtorek – o uświęcenie pracy ludzkiej, środę – za głodujących. Tradycja dni krzyżowych jest bardzo stara. Wywodzi się z około 450 roku. Wtedy to po gwałtownych klęskach żywiołowych francuski biskup Mamer nakazał oprawiać procesje błagalne. 61 lat później trzy dni modlitw zostały zatwierdzone dla całej Francji. Z czasem zwyczaj upowszechnił się w innych krajach. Dodajmy jeszcze, że w polskiej tradycji ludowej dni krzyżowe były czasem niekorzystnym do wiosennych siewów. I było to zalecenie bardzo słuszne, bo uwzględniało pośrednio rytmikę księżycową.  Łatwo bowiem zauważyć, przeglądając nasz poradnik, że dni krzyżowe zawsze wypadają w kwadrze uprawy przed nowiem, czyli czasie najmniej stosownym do siewów.