WIELKI TYDZIEŃ

Wielki Tydzień - w chrześcijaństwie uroczysty czas upamiętniający ostatnie dni Chrystusa, przygotowujący do największego święta chrześcijan, Zmartwychwstania Pańskiego. Szczególnym czasem w Wielkim Tygodniu jest Triduum Paschalne.

Wielki Tydzień, który w tradycji chrześcijańskiej pojawił się dopiero w IV wieku, rozpoczyna Niedziela Palmowa, a kończą nieszpory Wielkiej Niedzieli, zamykające Triduum Paschalne. Poszczególne odłamy chrześcijaństwa wykształciły własną bogatą obrzędowość związaną z okresem Wielkiego Tygodnia. Również w tradycji ludowej i regionalnej Wielki Tydzień zachował wiele zwyczajów. Poniedziałek, wtorek i środa Wielkiego Tygodnia są dniami w sposób szczególny poświęconymi pojednaniu. Był to też czas wielkich porządków, przyozdabiania domów, które jednak należało zakończyć najpóźniej we wtorek.

W tradycji katolickiej w Wielki Czwartek milkną dzwony, które zastępuje teraz klekotanie kołatek, a po mszy Wieczerzy Pańskiej następuje obnażenie ołtarza. Najważniejszym okresem roku liturgicznego i Wielkiego Tygodnia jest Triduum Paschalne. Obejmuje ono czas od wieczornej mszy w Wielki Czwartek i trwa do nieszporów w Niedzielę Zmartwychwstania.

W Kościołach ewangelickich nie śpiewa się wesołych pieśni od Wielkiego Czwartku. Odprawianych jest kilka nabożeństw pasyjnych. W Wielki Piątek ołtarz nakryty jest czarnym płótnem.

W przypadającą dziś Niedzielę Palmową rozpoczynamy Wielki Tydzień, kiedy wspominamy najważniejsze wydarzenia z życia Jezusa Chrystusa na ziemi – od uroczystego wjazdu do Jerozolimy, poprzez ustanowienie Eucharystii, Mękę Pańską, śmierć na Krzyżu aż do Zmartwychwstania. Korzystając z tej okazji chciałbym przybliżyć Wam, jak w prawosławnej Grecji obchodzony jest Wielki Tydzień.

Niedziela Męki Pańskiej, nazywana również Niedzielą Palmową, u naszych wschodnich braci w wierze przebiega w podobny sposób co u nas. Przed poranną Mszą Święta kościoły są zdobione gałązkami palmy lub oliwnymi, chcąc nawiązać do uroczystego wjazdu Syna Bożego na osiołku do Jerozolimy; kiedy to tłum witał Jezusa Chrystusa jako Syna Dawidowego oraz Tego, kto miał wybawić naród izraelski. Po Eucharystii, pop błogosławi krzyże stworzone z tych gałązek i wręcza je wiernym, którzy zabierają je z sobą do domu lub pozostawiają przy kapliczkach.

W Wielki Czwartek Cerkiew Prawosławna skupia się na czterech ważnych wydarzeniach. Są to: Ostatnia Wieczerza, umycie przez Jezusa nóg Apostołów, modlitwie Chrystusa w Ogrójcu, gdzie błaga Boga Ojca, aby zabrał od Niego kielich goryczy oraz zdrada Judasza. Podczas wieczornej Eucharystii czytanych jest 12 fragmentów Ewangelii, które opisują wspominane wydarzenia. Co ciekawe, czytane są zawsze w tym samym porządku. Pomiędzy 5. a 6. czytaniem śpiewana jest antyfona “Σήμερον κρεμάται επί ξύλου...” (wym. Simeron kremate epi ksilu) co należy tłumaczyć jako “Dzisiaj jest wieszany/wisi na drzewie”, zatem mamy już zapowiedź Męki Pańskiej.

Tego dnia prawosławni malują jajka na czerwono. Jest kilka teorii, dlaczego akurat w tym kolorze. Jedna mówi, że jest to na pamiątkę Krwi, którą Chrystus przelał w trakcie Swej męki, aby nas odkupić od grzechu i śmierci. Inna legenda zaś mówi, że Maria Magdalena udała się do Rzymu, aby poskarżyć się cesarzowi, że Piłat niesłusznie skazał Jezusa na śmierć. Opisała mu również sam fakt Zmartwychwstania. Jednak cesarz rzymski wątpił w słowa Marii Magdalena. Wówczas ta powiedziała mu, że otrzyma znak, który potwierdzi jej opis zdarzeń. I wtedy jajko, które trzymał władca Rzymu w dłoni, miało się samo zabarwić na czerwono, co rzeczywiście miało miejsce. Osobiście, podchodzę do tej teorii z dystansem, tym bardziej, że owym cesarzem musiał być albo Tyberiusz, który miał już swoje lata lub Kaligula. Niemniej jednak, nie wykluczam całkowicie tej wersji, bo być może faktycznie doszło do takiego spotkania Marii Magdaleny z cesarzem rzymskim.

W Wielki Piątek natomiast co jakiś czas biją dzwony kościelne jako akt żałobny, że Zbawiciel został ukrzyżowany. Tego dnia Cerkiew zabrania wiernym wykonywanie jakiejkolwiek pracy, obowiązuje również ścisły post – zabrania się m.in. spożywania potraw z dodatkiem oliwy lub oleju. W kościele natomiast od samego poranka opłakiwany jest Syn Człowieczy. Tuż popołudniu następuje zdjęcie figury Chrystusa z krzyża i owinięcie w płótno, które zwie się επιτάφιος (wym. Epitafios). Następnie Ciało Króla Niebieskiego jest składane do symbolicznego grobu, jakim jest ołtarz po środku kościoła. W niektórych miejscach Grecji wieczorem odbywa się procesja z Grobem Pańskim. Tego dnia wierni odwiedzają również groby swoich bliskich.

W Wielką Sobotę w ciągu dnia nie odbywają się żadne nabożeństwa. Jest to czas zadumy i refleksji nad tym, że Chrystus poniósł śmierć na Krzyżu. Wydawałoby się, że jest na dzień żałobny, aż do momentu, kiedy nastanie Niedziela Zmartwychwstania. Ale tak do końca nie jest. O tym czasę już w następnym felietonie, albowiem chciałbym, abyś przez ten czas przeżył Wielki Tydzień tak jak należy, tzn. rozważał Mękę Pańską. Być może może poczuć pragnienie spotkania się z Bogiem w konfesjonale i skorzystanie z łaski pokuty i pojednania.