Dzisiaj rozpocznie się Triduum Paschalne najświętszy czas dla każdego wierzącego. Od Wielkiego Czwartku do Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego Kościół będzie wspominać najważniejsze wydarzenia z historii zbawienia. By dobrze przeżyć te dni, potrzeba nie tylko głębokiego duchowego przygotowania, ale także właściwego rozumienia sprawowanych wówczas celebracji liturgicznych....
Wieki Czwartek
Następnie wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie połamał go i podał mówiąc: To jest Ciało moje, które za was będzie wydane: to czyńcie na moją pamiątkę! Łk (22, 19)
Rozpoczynająca Triduum Paschalne liturgia Wielkiego Czwartku uobecnia nam to, co Pan Jezus przekazał Apostołom w czasie Ostatniej Wieczerzy. Stajemy więc wobec tajemnicy ustanowienia Eucharystii i sakramentalnego kapłaństwa. Stajemy także wobec tego niezwykłego gestu Jezusa, jakim było umycie nóg Apostołom. To wówczas powiedział do nich: ,,Przykazanie nowe daję wam, abyście się wzajemnie miłowali, tak jak ja was umiłowałem”. Na pamiątkę tego wydarzenia, po homilii, celebrans myje nogi dwunastu mężczyznom, co z jednej strony przypomina o geście Jezusa, z drugiej wyraża prawdę, iż Kościół, podobnie jak Jezus Chrystus, nie jest po to, by mu służono, ale by służyć. Szczególną wymowę mają także inne elementy wielkoczwartkowej liturgii. Otóż po Komunii św. Najświętszy Sakrament przenoszony jest w procesji do kaplicy adoracji, czyli tzw. ciemnicy, co nawiązuje do pojmania i uwięzienia Jezusa. Obrzędowi temu towarzyszy stukot drewnianych kołatek, dzwonki bowiem milkną już na początku Mszy Wieczerzy Pańskiej, po odśpiewaniu hymnu ,,Chwała na wysokości Bogu”. Po przeniesieniu Najświętszego Sakramentu do ciemnicy gaśnie także wieczna lampka paląca się przez cały rok przy tabernakulum. Znamienne jest także obnażanie ołtarza, z którego zdejmuje się kwiaty, świece, obrusy i wszelkie ozdoby. Gest ten, czyniony po zakończeniu Eucharystii, ma przypominać nam o osamotnieniu i opuszczeniu Jezusa. Jest także nawiązaniem do upokarzającego odarcia Go z szat przed ukrzyżowaniem. Ołtarz pozostaje pusty aż do Wigilii Paschalnej.
Wielki Piątek
Słońce się zaćmiło, zasłona przybytku rozdarła się przez środek. Wtedy Jezus zawołał donośnym głosem: Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego. Po tych słowach wyzionął ducha. Łk (22, 45-46)
Wielki Piątek to dzień Krzyża. Nie odprawia się Mszy św., ołtarz pozostaje pusty, milczą dzwony i organy. Po południu sprawowana jest Liturgia Męki Pańskiej. Powinna się ona rozpocząć o godzinie 15, bowiem według Ewangelii o tej właśnie godzinie skonał Jezus. Celebrans wychodzi z zakrystii w ciszy i przez chwilę leży krzyżem przed ołtarzem. Później rozpoczyna się liturgia słowa. Czytany jest opis Męki Pańskiej według św. Jana, w którym Ewangelista nie tylko relacjonuje wydarzenia, ale także odpowiada na pytanie, dlaczego Jezus cierpiał. Wskazuje na Niego, jako na Baranka Ofiarnego, który poświęcił siebie, by zmazać każdy ludzki grzech. Potem rozpoczyna się adoracja Krzyża – kulminacyjny moment wielkopiątkowej liturgii. Jest ona uwielbieniem Boga za dar Chrystusowego Krzyża oraz serdeczną prośbą, by moc płynąca z Krzyża nie została w naszym życiu zniweczona. Znamienne jest to, że w Wielki Piątek Krzyż zajmuje najważniejsze miejsce w świątyni. Przyklęka się przed nim tak, jak zwykle przyklęka się przed Najświętszym Sakramentem. Później rozpoczyna się obrzęd Komunii św. Najświętszy Sakrament przynoszony jest z ciemnicy, a pod koniec liturgii przenoszony w procesji do Grobu Pańskiego. Ponieważ dzwony milczą, używa się drewnianych kołatek, monstrancję zaś przesłania tiulem, który ma nawiązywać do płócien grobowych, jakimi okryto ciało Jezusa. Adoracja przy Grobie Pańskim trwa aż do Wigilii Paschalnej.
Wielka Sobota
Zabrali więc ciało Jezusa i obwiązali je w płótna razem z wonnościami, stosownie do żydowskiego sposobu grzebania. J (19, 40)
Wielka Sobota to dzień ciszy, pustki i oczekiwania. Jedyną liturgią odprawianą w ciągu tego dnia jest Liturgia Godzin. Wierni nawiedzają Grób Pański i w milczeniu adorują wystawiony tam Najświętszy Sakrament. To dzień, w którym wspomina się zstąpienie Jezusa do otchłani. Tradycją Wielkiej Soboty jest także święcenie pokarmów, które znajdą się na naszych wielkanocnych stołach. Należy wyjaśnić, że liturgia sprawowana tego dnia po zapadnięciu zmroku nie należy już do Wielkiej Soboty, jak niektórzy błędnie sądzą. Jest to liturgia Wigilii Paschalnej, która stanowi serce i punkt kulminacyjny całego Triduum Paschalnego.
Wigilia Paschalna i Niedziela Zmartwychwstania
Anioł zaś przemówił do niewiast: Wy się nie bójcie! Gdyż wiem, że szukacie Jezusa Ukrzyżowanego. Nie ma Go tu, bo zmartwychwstał, jak powiedział. Mt (28, 5-6)
W Wigilię Paschalną, po blisko pięćdziesięciu dniach, powraca uroczysty śpiew ,,Alleluja”. Jak już powiedziano, liturgia Wigilii Paschalnej powinna być sprawowana po faktycznym zapadnięciu zmroku, czyli krótko mówiąc w nocy. Wierni gromadzą się przed kościołem, gdzie kapłan święci ogień. Od niego zapala się paschał – ogromną woskową świecę symbolizującą Zmartwychwstałego Chrystusa. Na świecy kapłan żłobi znak krzyża, wypowiadając słowa: ,,Chrystus wczoraj i dziś, początek i koniec, Alfa i Omega. Do Niego należy czas i wieczność, Jemu chwała i panowanie przez wszystkie wieki wieków. Amen”. Na paschale umieszcza się także pięć czerwonych gwoździ symbolizujących rany Chrystusa oraz aktualną datę. Następnie kapłan z zapalonym paschałem, śpiewając aklamację ,,Światło Chrystusa”, wchodzi do pogrążonej w mroku świątyni, gdzie od paschału swoje świece odpalają wierni. Mrok z wolna się rozprasza, zmartwychwstały Chrystus spotyka się ze swoim Ludem, rozbrzmiewa śpiew Orędzia Paschalnego. Później, w kilku czytaniach przypominana jest historia zbawienia, począwszy od stworzenia świata, poprzez wyjście Izraelitów z Egiptu, proroctwa zapowiadające Mesjasza, aż po Ewangelię o Zmartwychwstaniu Jezusa. W dalszej części święcona jest woda chrzcielna oraz następuje uroczyste odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych, które ma jeszcze bardziej zbliżyć wiernych do Chrystusa – źródła życia. Wigilię Paschalną kończy Eucharystia oraz procesja rezurekcyjna, podczas której obwieszczamy światu, że Chrystus Zmartwychwstał, że dokonało się dzieło odkupienia. Procesja rezurekcyjna należy do liturgii Wigilii Paschalnej. Prawo kościelne nie zabrania jednak odprawiania jej przed pierwszą Mszą św. sprawowaną w poranek Niedzieli Zmartwychwstania.
Zobacz program najważniejszych dni roku liturgicznego w matce kościołów diecezji tarnowskiej.
Triduum Paschalne – najważniejsze dni roku liturgicznego rozpoczynają się Mszą Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek, ale już w Wielką Środę zapraszamy na Drogę Krzyżową ulicami Starówki. To tradycja, która jest przygotowaniem do Triduum Sacrum. Rozpocznie się jak co roku na tarnowskim Rynku o godz. 20.
W Wielki Czwartek rano na godz. 9 do tarnowskiej katedry przybędą kapłani z całej diecezji tarnowskiej, by pod przewodnictwem biskupa tarnowskiego Andrzeja Jeża koncelebrować Mszę Krzyżma Świętego. Podczas niej biskup pobłogosławi oleje chorych i katechumenów oraz poświęci krzyżmo. To jest jedyna Msza dopołudniowa w całej diecezji tarnowskiej.
Cały program Triduum Paschalnego (5–9 kwietnia) w bazylice katedralnej przedstawia się następująco:
Wielka Środa
17.00 – Liturgia godzin – Nieszpory z Wielkiej Środy oraz Godzina czytań z Wielkiego Czwartku
Wielki Czwartek
8.00 – Liturgia godzin – Jutrznia
9.00 – Msza Święta Krzyżma Świętego
18.00 – Msza Święta Wieczerzy Pańskiej, Liturgia godzin – Kompleta
Wielki Piątek
8.00 – Liturgia godzin – Godzina czytań i Jutrznia
18.00 – Liturgia Wielkiego Piątku, Liturgia godzin – Kompleta
Wielka Sobota
8.00 – Liturgia godzin – Godzina czytań i Jutrznia
20.00 – Wigilia Paschalna, procesja rezurekcyjna
Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego
10.20 – Uroczysty ingres biskupa tarnowskiego Andrzeja Jeża do bazyliki katedralnej
10.30 – Msza Święta Pontyfikalna w uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego